Tips voor het omgaan met angst op de motor 

Ik smijt 'm aan de kant!

Soms zit het mee, soms zit het tegen. Iedereen kent het wel, de mindere momenten: je bent een keer onderuitgegaan, en je hebt moeite om je zelfvertrouwen weer terug te krijgen.
Je krijgt het maar niet voor elkaar om zo hard de bocht in te duiken als je wel zou willen, of je bent elke keer als je remt bang dat je je voorwiel blokkeert.

Hoe ga je daar mee om? Je moet je "er overheen zetten", zeggen veel mensen, maar hoe doe je dat? Bestaat er eigenlijk wel zoiets als je er overheen zetten? Hoe word je dan van die angst verlost?

Op deze pagina een posing tot een antwoord.

  There is a version in English of this page:
http://www.lazymotorbike.eu/tips/fear/

Te weinig angst

Dan krijg je al snel met deze twee te maken...

Fear 's man's best friend... zong John Cale al, en hij had gelijk.
Je zit waarschijnlijk met een groter probleem wanneer je lijdt aan te weinig angst op de motor, dan wanneer je er teveel van hebt.

Vaak sluipt zoiets er langzamerhand in: je hebt je rijbewijs, je koopt je eerste motor, je rijdt je eerste kilometers zonder instructeur achter je aan, je gaat voor het eerst op vakantie met je motor, je rijdt voor het eerst een dijkweggetje, je rijdt je eerste haarspelden, en je voelt je steeds meer op je gemak.

Alles wat je doet lukt, en waar je je tijdens je eerste lessen nog behoorlijk geïntimideerd voelde door zo'n motor, begin je het gevoel te krijgen dat je met je eigen motor kunt lezen en schrijven. Je krijgt het gevoel dat alles mogelijk is.

Teveel vertrouwen in jezelf of de motor

Het hoeft niet eens op te treden doordat je meer vertrouwen in jezelf krijgt dan objectief gezien terecht is; het kan ook voorkomen dat je een te groot vertrouwen in je motor krijgt: je krijgt het idee dat die motor veel meer kan dan jij ooit zult kunnen, en dat je dus altijd onder de grenzen rijdt van wat de motor aankan.

En dan, op een goeie (of slechte) dag, gebeurt er iets onverwachts.

Die bocht kneep opeens wel heel erg, en je geloofde dat je motor platter kon dan mogelijk bleek.

(en afgezien daarvan: waarschijnlijk heb je dan ook al een verzameling brieven van het CJIB in huis...)

Of er verschijnt een trekker van achter een struik, en je moet remmen, en voor je het weet lig schuiven je motor en jij over het wegdek.

De balans

Het is lastig om de juiste balans te vinden: te veel angst is funest; te weinig is gevaarlijk.

Geniet er van als alles perfect lijkt te gaan, maar wees wel op je hoede als dat steeds vaker voor lijkt te komen. Als je begint te vergeten dat je een eeuwige student bent op het gebied van motorrijden (dat is iedereen, misschien met uitzondering van Valentino Rossi, maar zelfs die maakt nog af en toe fouten), als je begint te vergeten om steeds bij te leren met kijken, met bochten rijden, met remmen, dan begin je in de gevarenzone te komen.

Te veel angst

Zou hij misschien kunnen helpen? Hmmmm...

Wanneer heb je te veel angst? Als het je in de weg zit, zou je zeggen, of als iemand anders er last van heeft.

Je bent te bang

Als iemand anders zegt dat je "te bang" bent op de motor, wees dan argwanend. Het is een mededeling waar niemand iets aan heeft, behalve misschien de mededeler zelf, die zich door dat te zeggen goed kan voelen over het feit dat hij niet bang is. Of je "te" bang bent of niet, is iets dat alleen maar jijzelf kunt beslissen.

Bij rijlessen kun je soms een instructeur treffen die zoiets zegt. In feite zegt hij daarmee: "Ik krijg het niet voor elkaar om je dit te leren." In plaats daarvan zegt hij: "Je bent er te bang voor."
Het is belangrijk om je geen angst aan te laten praten: als dat structureel gebeurt kun je beter op zoek gaan naar een andere instructeur.

Je vindt jezelf te bang

En het klinkt vreemd, maar als je jezelf te bang vindt, is er iets dergelijks aan de hand: je bent geen goeie instructeur voor jezelf. Je kunt alleen niet op zoek naar een betere.

Je kunt op verschillende manieren een verkeerde instructeur voor jezelf zijn:

• Zo kun je het gevoel hebben dat je geen fouten mag maken. Als er iets mis gaat en het is de schuld van de tegenpartij, van het schaap dat overstak of van de olie die er op de weg lag, heb je geen fout gemaakt, denk je, en stap je met het voldane gevoel op je motor dat jou geen blaam treft.
  Maar het probleem daarvan is dat je daarmee ook alle controle over je eigen veiligheid uit handen geeft. Je instructeur is vergeten dat er altijd iets te leren valt, ook als jou geen blaam treft, ook als de juridische schuld ergens anders ligt.
• Wat ook het geval kan zijn is dat je jezelf opdrachten geeft die te hoog gegrepen zijn. Je jaagt jezelf met te hoge snelheid door de bocht, of tussen de file door. Je instructeur houdt geen rekening met je ervaring, met wat je gewend bent, met het feit dat leren nou eenmaal tijd nodig heeft, en rust.

Bang voor bochten

Fotograaf en gefotografeerde door de bocht

Er zijn twee soorten bochten waar je bang voor kunt zijn: de korte bochtjes tijdens manouvreren, of de bochten onderweg.

Bochten onderweg

Als je in de stress schiet voor de bochten die je onderweg tegenkomt is het recept eigenlijk heel eenvoudig: langzamer er op af rijden!
Je hersenen hebben veel te doen bij een bocht: bedenken met welke snelheid je er in rijdt, in welke versnelling, kijken welke lijn je wilt volgen, het wegdek bekijken (lang van te voren!), de verkeerssituatie beoordelen (ook lang van te voren!), er aan denken dat je zo ver mogelijk voor je uit moet kijken, enzovoort.
Hoe sneller alles gaat, hoe koortsachtiger je hersenen werken. Als dat *te* koortsachtig wordt, slaan ze alarm, en dat voel je als angst.

Remedie

Minder snel er op afrijden helpt dan, vaker bochten gereden hebben helpt (je hersenen krijgen dan meer routine en kunnen al dat werk sneller doen), nadenken over hoe je bochten rijdt helpt, en er over lezen helpt (alweer: omdat je hersenen dan sneller weten wat het plan wordt voor een bepaalde bocht).
Kortom: ervaring opbouwen, jezelf de tijd geven, er over nadenken en lezen.

Leesvoer: Tips voor bochtenrijden op de motor, op deze site.

Lichaamstaal

Tijdens het rijden van een bocht kun je ook letten op je lichaamshouding: als je je lichaam zo houdt alsof je ontspannen bent, voel je je ook sneller ontspannen. Je kunt met name het volgende proberen:

• Let op je handen: laat ze niet het stuur vastgrijpen, maar het heel losjes houden.
• Let op je ademhaling: laat die rustig en diep zijn.
• Let op je blik: je moet niet op één punt fixeren, maar je ogen door de bocht laten glijden, een heel eind voor je uit, en ondertussen "wijd" kijken.

Concentreren

Vaak, als je bang bent voor bochten, concentreer je je op je snelheid, of op hoe schuin je gaat: "Kijk, ik ging veel te langzaam door die bocht, of   "Kijk, ik kan veel schuiner, ik ben een watje".

Wanneer je je in plaats daarvan concentreert op de lijn die je kiest, op het punt van inkantelen, op het soepel zijn met gasgeven, of op het lang van te voren "klaar" zijn voor de bocht, zul je zien dat je niet meer bang bent, dat je snelheid zonder dat je het in de gaten hebt omhoog gaat (misschien niet eens voor je gevoel, maar objectief wel!), en dat je chickenline steeds kleiner wordt.

Keren op een binnenplaats, hmmmm.....

Een andere vorm van angst voor bochten is die voor bochtjes bij manouvreren: voor het schuinhouden van de motor bij korte bochtjes.

Korte bochtjes

Eén van de problemen bij korte bochtjes kan zijn dat je hersenen maar niet kunnen bevatten dat je bij lage snelheid ook schuin kunt (ik ken dit héél goed...).
Een ander probleem kan zijn dat je weet dat je de motor niet overeind houdt als je tijdens zo'n kort bochtje zou moeten stoppen, en je maar niet uit je hoofd kan zetten dat je die mogelijkheid (kunnen stoppen) open moet houden.

Schuin

Wanneer het te eng aanvoelt, om de motor af te schuinen bij de achtjes en het cirkeltje, of na je examen wanneer je straatje moet keren, probeer het dan staand in plaats van zittend. Het klinkt misschien vreemd, maar dat gaat veel gemakkelijker.
Je blijft zelf namelijk overeind staan (nou ja, gebogen, met je handen aan het stuur, uiteraard), en duwt de motor onder je vandaan. Doordat je het gevoel houdt zelf rechtop te blijven staan voelt het schuinleggen van de motor heel natuurlijk.
Je voelt op die manier ook veel beter dan zittend hoe je je schouders en heupen houdt tijdens het achtje of cirkeltje draaien.

Vallen door stoppen

Als je al eens de ervaring hebt gehad dat je motor afsloeg tijdens zo'n maneuvre, is het lastig om je van de gedachte te ontdoen dat je eigenlijk zou moeten kunnen stoppen. Dat zorgt ervoor dat het lastig is om de motor af te schuinen.

Zorg ervoor dat je dit soort oefeningen niet doet met koude motor: als je met koude motor moet keren, doe het dan maar door wat heen en weer te steken, of zoals je op de foto ziet.
Probeer ook niet te oefenen op een terrein met stoeprandjes enzo in de weg: zoek een terrein op waar je de ruimte hebt, en maak de cirkels steeds een beetje kleiner.

En net als voor snelheid in bochten geldt: concentreer je niet op hoe schuin je gaat, maar concentreer je op waar je naar kijkt (vrijwel altijd moet je verder kijken), op je schouders, je heupen, je (constante) snelheid.

Bang voor remmen

In sommige situaties kun je toch maar beter op tijd stilstaan

Het feit dat ABS steeds populairder wordt laat het al zien: veel motorrijders vinden remmen een beetje eng. Het is tenslotte ook zo dat je jezelf onderuit kunt remmen, als je maar lomp hard in je rem knijpt van schrik.
Maar ook zonder ABS kun je prima leren een noodstop te maken, echt snel stil te staan, zonder dat je onderuit glijdt.

Oefenen

De oplossing voor angst om te remmen is: oefenen, oefenen, oefenen. Doe dat altijd, *ook* als je ABS hebt! Oefenen kun je doen op een groot leeg parkeerterrein, of af en toe onder het rijden, als je zeker weet dat er niets achter je zit.

Het advies voor een noodstop is om de koppeling in te trekken, en de achterrem niet te gebruiken (tenzij je op een chopper rijdt: dan heb je de achterrem beslist ook nodig!). Het is handig om dat bij je oefeningen altijd op die manier te doen: dan heb je de grootste kans dat het een automatisme is geworden in een echte noodsituatie.

Het grote voordeel van oefenen is dat het inderdaad een automatisme wordt, dat remmen in je "spiergeheugen" gaat zitten.

Oefen zo dat je jezelf nooit forceert, maar probeer steeds een beetje harder te remmen. Leg de voorrem aan, en knijp dan steeds harder door. Als je de voorband hoort piepen zit je op de grens; voel je hem schuiven, dan blokkeert het wiel. Er is dan niets aan de hand: gewoon de voorrem wat lossen.

Geleidelijk

Door jezelf op die manier geleidelijk bloot te stellen aan steeds harder remmen, in gecontroleerde omstandigheden, zul je merken dat je vanzelf minder bang wordt om te remmen op de weg, in omstandigheden die je niet in de hand hebt.

Hard kunnen en durven remmen is van levensbelang.

Bang na een ongeluk

Ook getuige zijn van andermans ongelukken is niet leuk...

Als je een ongeluk hebt gehad en je stapt voor het eerst weer op, voelt dat vrijwel altijd heel erg onwennig. Stap zo snel mogelijk weer op de motor: hoe langer je pauze moet houden, hoe moeilijker het wordt als je weer opstapt.
Geef jezelf de tijd om weer op adem te komen: verwacht niet dat je meteen weer rijdt "zoals vroeger", en vergis je niet: we hebben nogal de neiging om "vroeger" te idealiseren: de kans is groot dat je het idee zult blijven houden dat het vroeger beter ging, terwijl het in werkelijkheid zo kan zijn dat je veel beter gaat rijden dan voor je ongeluk.

Onzeker over je capaciteiten

Als je je ongeluk aan een moment van onoplettendheid hebt te wijten, kan een bijkomend probleem zijn dat je onzeker raakt over je rijcapaciteiten. Heel logisch natuurlijk.
Wat je daarmee kunt doen is beseffen dat motorrijden een leerproces is dat nooit klaar is: wat voor jou geldt, geldt voor iedereen. Misschien is je ongeluk de aanleiding om extra bewust te rijden, te oefenen, te kijken. En om een voortgezette rijopleiding te volgen.

Op de pagina over veiligheid op de motor, kun je zien wat belangrijke punten zijn als je gaat proberen je capaciteiten om jezelf op de motor te beschermen verder uit te bouwen.

Onzeker door je pech

Als je je ongeluk niet aan jezelf te wijten hebt, kun je vreemd genoeg juist daar onzeker door worden: als je zo'n pech had, dan kun je morgen last van diezelfde pechduivel hebben. En wie zegt dat die pech van morgen niet nog erger is dan die van gisteren?

Het is het één of het ander: of je ziet het zo dat je iets had kunnen doen, of je ziet het zo dat je er niets aan had kunnen doen.
In het eerste geval betekent dat het je iets kunt leren, dat je in toekomstige omstandigheden die lijken op je ongeluk, weet wat je moet doen. Maar in het tweede geval kan precies hetzelfde je weer opnieuw overkomen.

Het lijkt dus zo'n aantrekkelijk idee, dat je er niets aan kon doen, maar je zet wel je eigen ontwikkeling op slot.

Fouten, schuld, leren

Het woord "fout" ligt bij veel mensen moeilijk. Veel motorrijders willen graag het idee hebben dat je na een paar jaar motorrijden, en een keer een voortgezette rijopleiding doen, "het kunt", en dat ongelukken die je daarna overkomen gewoon een kwestie van pech zijn.
Maar in feite is het natuurlijk zo dat je voortdurend kunt bijschaven aan je opmerkingsvermogen, aan je vermogen om potentieel gevaarlijke situaties op te merken, aan je vermogen gedrag van je medeverkeer te voorspellen.

Hoe meer je rijdt, maar vooral ook hoe actiever je bent in dit soort zaken bijschaven en oefenen, hoe kleiner de kans wordt dat je bij een ongeluk betrokken raakt.
Bij zo'n houding hoort ook dat je bij elk ongeluk bekijkt wat je, als je beter had opgelet, had kunnen zien, wat je had kunnen voorspellen, en hoe je had kunnen reageren. Het meest ideaal is als je mensen kent die dat samen met je kunnen doen: om de zaak met een objectieve blik te kunnen analyseren, en om zelf ook iets van jouw ongeluk te leren.
Daarvoor moet je geen mensen uitkiezen die "fouten maken" als een persoonlijke afgang zien in plaats van als iets om van te leren.

Bang voor nat wegdek

Soms is het wel erg nat voor de motor...

Dat je je minder behaaglijk voelt op nat wegdek is volkomen normaal: bijna iedereen zal dat gevoel kennen. Het is zaak om te weten wat wel en niet "klopt" van dat gevoel, en om jezelf niet steeds op je kop te zitten dat je harder of schuiner zou moeten.

Glad?

Het is niet zo dat nat wegdek in principe glad is: in de meeste gevallen zou je wat het wegdek betreft net zo kunnen rijden als wanneer het droog is.
Het probleem is alleen dat je meestal niet meer kunt zien waar gladde gedeelten liggen.

Olie, grind, stukken gerepareerd asfalt, gemaaid gras op de weg: als het regent zie je dat soort zaken niet meer aankomen door de combinatie van regen op je vizier en water op het wegdek.

Het is dus heel terecht om daar rekening mee te houden, en je tempo aan te passen.

Aquaplaning?

Als je dat in de auto al eens hebt meegemaakt kan dat ook een extra factor zijn in het regengevoel.
Bedenk wel dat motorbanden rond zijn, en daardoor veel minder snel last zullen hebben van aquaplaning: het is echt heel zeldzaam, veel en veel zeldzamer dan bij auto's. Wat je wel vaker kunt voelen is de enorme weerstand d ie je kunt ondervinden als je door het laagje water dat in een spoor van de spoorvorming staat. Dat heeft voor de motor hetzelfde effect als wanneer jij door de zee rent.

Banden

Banden kunnen echt een enorm verschil maken in hoe ze presteren onder natte omstandigheden, en vooral ook in hoe ze aanvoelen op nat wegdek. Als je niet alleen maar een mooiweerrijder bent is het daarom aan te bevelen verschillende banden uit te proberen (wel altijd een setje!), met google te zoeken wat voor ervaringen anderen hebben met verschillende banden, en het aan anderen te vragen. De banden van Bridgestone en Michelin met die Silica-toevoegingen doen het in de regen verbazingwekkend goed.
Het kan echt de lol in de regen maken of breken!

En verder?

Als alles in orde is, je banden zijn perfect voor de regen, je beseft wat glad is en wat niet, en je voelt je nog steeds angstig als het gaat regenen, wat dan?

In principe is het een kwestie van toepassen wat je doet als je angst voor bochten hebt en angst voor remmen, maar dan in speciale omstandigheden, want daar komt het meestal op neer. Maar een heel mooi advies dat ik ooit in de Bike las, vind ik het volgende:

Rij alsof je bij jezelf achterop zit, en zorg dan dat je (als achteropzitter) *niet* bang wordt.
Dat houdt in dat je zo soepel mogelijk rijdt, wat gas betreft, wat remmen betreft, wat lijnen in de bocht betreft. Dat is namelijk meteen ook verreweg de beste garantie om eventuele gladde stukken op te vangen.

Bang voor rotzooi op de weg

De rommel opruimen is ook een optie

Olie, grind, zand, gras, als je er een keer over bent uitgegleden kan het zijn dat je dat elk moment onder je wiel verwacht.

Dicht voor je wiel kijken

Eén van de gevolgen van dat soort gedachten kan zijn dat je vlak voor je voorwiel gaat kijken, naar het wegdek, of dat wel schoon is.
Maar vlak voor je voorwiel kijken maakt dat bochten niet soepel gaan, en zorgt dat je steeds weer verrast wordt door wat er op de weg gebeurt: het zal je angst alleen maar aanwakkeren.

Wegdek zien en ver kijken

Je moet jezelf dus zien te trainen om ver(der) te kijken, en toch blijven opmerken hoe het wegdek er uit ziet. En dan vooral je best doen om, als je een stuk de bocht door hebt gekeken, niet meer vlak voor je te gaan kijken, of je inderdaad gelijk had en het wegdek inderdaad schoon was.

Het is - alweer - een kwestie van doen, doen, doen, tot het vanzelf gaat.

Rijden door rommel

Daarnaast is het aan te bevelen om jezelf ook te wennen aan rijden door gras, door grind, door rommel. Dat kan op allerlei manieren:
je kunt een VRO doen waarbij je de bermvlucht oefent, je kunt een goedkope off-the-road kopen en af en toe buiten de gebaande paden gaan rommelen, of je kunt, als je op een weggetje met rommel aankomt, besluiten om er af en toe juist doorheen te rijden in plaats van ernaast.

Bij rommel op de weg: doe dat oefenen rechtuit, en let er vooral op dat je je handen *losjes* je stuur laat vasthouden. Je motor moet, zo kun je dat zien, de gelegenheid krijgen zelf z'n weg te zoeken in die rotzooi, en daar zit je 'm bij in de weg als je het stuur stevig vasthoudt.

Bang voor rijden in het donker

Help, ik zie niks!

Als je voor het eerst in het donker rijdt lijkt het alsof je niets kunt zien, zeker als het ook nat is.

Hinder van alles wat licht geeft

Als het echt donker is word je makkelijk verblind door alles wat lichtgeeft: koplampen, straatlantarens, oplichtende remlichten, ja, zelfs door achterlichten en borden met retroreflecterende opschriften.
De truc is om te leren er langs te kijken.

Desondanks zul je, wanneer er een tegenligger aankomt, het gevoel kunnen hebben dat je een zwart gat induikt. Het enige wat er op zit is om voortdurend zo ver mogelijk vooruit te kijken (tsja, wanneer is dat eigenlijk niet van toepassing ;-), en wanneer je zo'n tegenligger krijgt zit er niets anders op dan te vertrouwen dat je dat goed hebt gedaan. Op zo'n moment kun je natuurlijk ook rustig je gas loslaten wanneer je geen achterligger hebt.

Wat bij retroreflecterend materiaal op borden helpt is om je grootlicht uit te zetten als je ze nadert: dat scheelt enorm in de verblinding.

Zorg verder dat je vizier goed schoon is en geen krasjes bevat: hoe minder krasjes en hoe schoner, hoe minder "halo" effect.

Je ziet ook meer in het donker!

Het leuke is dat er ook een hele positieve kant is aan rijden in het donker: je ziet een tegenligger al aankomen nog voor hij de bocht om is, op het punt waarop je hem overdag nog lang niet zou zien.

Dat voordeel geldt natuurlijk alleen voor voertuigen die licht voeren (niet voor wandelaars, fietsers zonder licht, of trekkers die geen lampen aan hebben), maar het is wel een hele plezierige bijkomstigheid.

Kortom

Een geruststellende gedachte

Waar het op neer komt is:

• Te weten komen wat de feiten zijn: lezen, vragen nadenken
• Jezelf geleidelijk blootstellen aan waar je bang voor bent (met de nadruk op geleidelijk)
• Maatregelen nemen waardoor de angst niet wordt opgeroepen (door je op andere zaken te concentreren
• Geen eisen aan jezelf stellen waar je (nog) niet aan kunt voldoen)
• De verantwoordelijkheid in eigen hand nemen: beseffen dat je in elke situatie wel iets kunt doen en dat je daarin kunt leren.

Het plezier komt dan vanzelf weer terug, samen met dat beloofde gevoel van vrijheid...